Kenbak-1؛ با اولین رایانه شخصی دنیای فناوری آشنا شوید
زمانی که صحبت از رایانه‌های شخصی می‌شود، بسیاری نام کمپانی‌هایی نظیر مایکروسافت، آی بی ام و اپل را به یاد می‌آورند، اما مخترع رایانهی شخصی هیچ یک از کمپانی‌های نامبرده نبوده و نام جان بلانکنبِیکر را باید به عنوان اولین فردی خواند که با ساخت Kenbak-1 رایانهی شخصی را به دنیای کامپیوتر معرفی کرد.
به طور حتم بسیاری با شنیدن نام رایانه‌های شخصی به کمپانی‌هایی نظیر اپل، مایکروسافت و آی بی ام می‌اندیشند، اما هیچ یک از کمپانی‌هایی نامبرده که نقش موثری در همه‌گیر شدن استفاده از این فناوری دارند، مفهوم رایانه‌های شخصی را به دنیای فناوری معرفی نکرده‌اند. جان بلانکنبیکر فردی است که برای اولین بار با ساخت Kenbak-1 همگان را با این مفهوم آشنا کرد.
این رایانهی شخصی برای اولین بار در سال 1971 میلادی روانه‌ی بازار شد و در معرض فروش قرار گرفت. این محصول را باید اولین رایانهی شخصی عنوان کرد که بصورت تجاری راهی بازار شده و در اختیار کاربران قرار گرفته است. کمپانی اپل پنج سال پس از عرضه‌ی این محصول، رایانهی شخصی خود را با نام Apple-1 راهی بازار کرد.
شاید تا پیش از سال 1987 جایگاه Kenbak-1 همچون امروز شناخته شده نبود. در سال 1987 استیو وازنیاک به همراه تنی چند از متخصصان در عرصه‌ی فناوری پس از بازدیدی که از موزه‌ی کامپیوتر بوستون داشتند، با شناسایی Kenbak-1، این رایانهی شخصی را به اعتبار امروزی آن رساندند، چراکه تا آن روز کسی این رایانهی شخصی را با عنوان اولین کامپیوتر شخصی عرضه شده به بازار نمی‌شناخت.
جان بلانکنبیکر، مهندس کامپیوتر و مشاوری بود که در سال 1970 محصولی را در قالب یک رایانهی شخصی در بنت‌وود کالیفرنیا روانه‌ی بازار کرد. وی در خصوص معرفی این محصول چنین اظهار نظر می‌کند:
من با جمع‌آوری مقداری پول تصمیم گرفتم تا یک کامپیوتر شخصی کوچک را توسعه داده و آن را با قیمتی به فروش برسانم که همگان قادر به خریداری آن باشند. این رایانهی شخصی از وجود ریزپردازنده‌ی خاصی بهره نمی‌برد و من همه چیز را در پارکینگ منزل خود انجام دادم.
یک پیشنهاد شگفت انگیز
در اولین روزهای استفاده ار رایانه‌های شخصی در ادارات و دفاتر برای مصارف کاری، تهیه‌ی یک سیستم رایانه‌ای چندین هزار دلار هزینه داشت و از این‌رو استفاده از این سیستم‌ها بسیار برای کاربران گران تمام می‌شد. اما بلانکنبیکر با هدف عرضه‌ی این رایانه‌های شخصی به قیمت حدودی 500 دلار دست به کار شد.
Kenbak-1 بصورت اسمبل شده و یک رایانهی شخصی روانه‌ی بازار شد که برخلاف روند عرضه‌ی رایانه‌ها در آن زمان بود که معمولا بصورت کیت در اختیار کاربران قرار می‌گرفتند.
هدف اصلی بلانکنبیکر از طراحی و عرضه‌ی این رایانهی شخصی به بازار، ایجاد امکانی برای دانشجویان، دانش آموزان و علاقمندان به برنامه‌نویسی بود تا با مفاهیم در این رشته آشنا شوند.
وی در این خصوص چنین اظهار نظر کرده است:
- من تصور می‌کنم Kenbak به عنوان یک رایانه که به منظور معرفی برنامه‌نویسی با کاربران طراحی شده بود، در آن زمان قیمت بسیار مناسبی داشت.
بلانکنبیکر پس از ساخت اولین نمونه از رایانهی شخصی خود، آن را در گردهمایی معلمان کالیفرنیای جنوبی معرفی کرد. پس از آنکه این رایانهی شخصی معرفی و روانه‌ی بازار شد، بلانکنبیکر تمرکز تبلیغاتی این رایانهی شخصی را روی مدارس قرار داد و سعی کرد این محصول را به عنوان یک وسیله‌ی آموزشی در اختیار این نهادها قرار دهد. حال پس از گذشت چندین سال از آن زمان، بلانکنبیکر از این سیاست اظهار پشیمانی می‌کند.
وی در این خصوص چنین اظهار نظر کرده است:
- باید محصولی را که روانه‌ی بازار کرده بودم با هدف جلب نظر افرادی که علاقه به سرگرمی داشتند، تبلیغات می‌کردم. راضی کردن مدارس برای خرید این محصول که نشان از صرفه جویی داشت، کار بسیار سختی بود و نیاز به زمان داشت. دلیل شکست اصلی این محصول، بازاریابی اشتباه من بود، هرچند خود رایانهی تولید شده در برخی زمینه‌ها به موفقیت‌هایی دست یافته بود.
پس از آنکه بلانکنبیکر این رایانهی شخصی را روانه‌ی بازار کرد، قیمت تمام شده آن 750 دلار بود که با حساب کردن نرخ برابری ارز، در صورت عرضه‌ی این رایانه در سال 2015 قیمت آن 4٫400 دلار برآورد می‌شود. البته باید به این موضوع اشاره کرد که قیمت واقعی این رایانهی شخصی این روزها بین کلکسیونرها بسیار بالاتر از 4٫400 دلار است. براساس اطلاعات موجود یکی از نمونه‌های موجود از این رایانه اخیرا در نیویورک با قیمت 31٫000 دلار در یک حراجی به فروش رفته است.
در روزهای آینده نیز یکی دیگر از این رایانه‌ها در آلمان به فروش خواهد رفت که برآوردها حکایت از تعیین قیمت 20٫000 تا 40٫000 یورویی برای آن دارد.
واحد صنعتی تولید کننده‌ی رایانهی شخصی Kenbak در سال 1973 تولید خود را متوقف کرد. این کمپانی پس از یک دوره تولید رایانه‌های شخصی اختصاصی خود که حدود 50 دستگاه بود، با عدم استقبال روبرو شده و نهایتا تولید خود را متوقف کرد. بلانکنبیکر در خصوص فروش این محصول به این موضوع اشاره کرده که علاوه بر مشتریانی از بازار آمریکا، شماری از خرید‌ها نیز از کشورهایی نظیر فرانسه، ایتالیا، مکزیک، کانادا و اسپانیا انجام شده است.
روزهای پیشگامی
بلانکنبیکر هم اکنون 85 سال دارد و از کمپانی Chadds Ford بازنشسته شده است. وی برای اولین بار زمانی جذب رایانه شد که ترم اول از تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته‌ی فیزیک پشت سر می‌گذاشت. وی تحصیلاتش را در دهه‌ی 40 در دانشگاه اریگان به انجام رساند.
بلانکنبیکر در این خصوص چنین اظهار نظر کرده است:
- زمانی که در سال 1949 سال اول تحصیل خود را در دانشگاه اریگان پشت سر می‌گذاشتم، مطالعاتی را در مورد انیاک انجام دادم. مطالعه در مورد رایانه‌ها این انگیزه را در من ایجاد کرد تا یک سیستم رایانه‌ای را طراحی کنم.
دو سال پس از تحصیل در دانشگاه، بلانکنبیکر برای کارآموزی در اداره‌ی ملی استاندارد مشغول به تحصیل شد که در جریان این کار، وی با رایانهی قرار گرفته در این سازمان کار کرد و با عملکرد رایانه‌های مدرن آشنا شد.
وی در خصوص رایانهی مورد استفاده در اداره‌ی ملی استاندارد چنین اظهار نظر کرده است:
- رایانهی مورد استفاده در این نهاد بسیار بزرگ بود و حتی ساختمان مخصوص به آن نیز احداث شده بود. در سال 1952 همزمان با فارغ التحصیل شدن از دانشگاه من در کمپانی هوایی Hughes کار می‌کردم که وظیفه‌ی آن تولید رایانه‌هایی با اندازه‌ی یک کیف برای استفاده در هواپیماها بود.
در سال 1958 بلانکنبیکر اصول اولیه مورد نیاز برای طراحی رایانهی kenbak-1 را در مقاله‌ای که با عنوان Logically Microprogrammed Computers منتشر کرد.
اهداف آموزشی
Kenbak-1 زمانی طراحی شد که در آن دوران خبری از ریزپردازنده‌ها و پردازنده‌هایی با عملکرد و ساختار امروزی نبود. برای طراحی این رایانه از فرآیند طراحی مدارهای مورد نیاز روی بورد‌های الکترونیکی استفاده شده و از رجیسترهای MOS برای طراحی حافظه‌ی مورد نیاز این رایانهی شخصی مورد استفاده قرار گرفته بود.
بلانکنبیکر در خصوص ساختار سخت‌افزاری رایانهی طراحی شده توسط خود چنین اظهار نظر کرده است:
این رایانه از وجود ورودی-خروجی، سیستم اینتراپت و حافظهای با ظرفیت بزرگ بی بهره بود.
البته این مهندس خوش ذوق به این موضوع اشاره کرده که این رایانه با اهداف آموزشی تولید شده بود. وی در مورد این رایانه می‌گوید:
- در آن زمان علاقمندان به حوزه‌ی رایانه‌های شخصی برای خرید این محصول بسیار مشتاق بودند، اما هدف این بود تا افراد ناآشنا به حوزه‌ی رایانه‌ها برای خرید این محصول مجاب شوند.
- در سال 1970 توسط مهندسی جوان با نام جان بلانکنبیکر در لس آنجلس کالیفرنیا طراحی شد.
- فروش آن از سال 1971 با قیمت 750 دلار آغاز شد.
- نام این رایانه برگرفته از نام مهندس سازنده‌ی آن Blakenbaker است.
- این رایانه هشت بیتی بوده و حافظهای 256 بایتی را در اختیار کاربر قرار می‌داد.
- این رایانه قادر بود تا چند صد دستور را در ثانیه اجرا کند.
- این رایانه با داشتن ظرفیت 1000 کلمه امکان پردازش کلمات را نیز در اختیار کاربر قرار داده بود.
- اولین آگهی تبلیغاتی این رایانه در سال 1971 در Scientific American پدیدار شد.
- این رایانه پنج سال پیش از Apple-1 معرفی و روانه ی بازار شد.
- بیش از ۵۰ دستگاه از آن بین سال‌های 1971 تا 1973 توسعه یافته و روانه‌ی بازار شد.
ویژگی‌های مخفی
زمانی که Kenbak-1 معرفی شد، شعار تبلیغاتی بلند بالایی برای جذب کاربران و خریداران به این محصول مورد استفاده قرار می‌گرفت. این محصول با شعاری که نشان از قیمت پایین این محصول برای فروش داشت، به عنوان یک رایانهی خانگی جذاب معرفی شد. همچنین به این موضوع اشاره شده بود که با خرید این رایانه کاربران می‌توانند با بهره‌گیری از 256 بایت حافظه و سه رجیستر مخصوص برنامه‌نویسی، با سرعت به یادگیری کار با رایانه‌ها و برنامه‌نویسی برای این گجت بپردازند.
بلانکنبیکر به این موضوع اشاره می‌کند که در صورت هدف قرار دادن دانشجویان و افراد علاقمند به دنیای فناوری، رایانهی شخصی تولید شده در آن زمان می‌توانست موفقیت بسیار بزرگ‌تری را کسب کند. در پایان دهه‌ی ۷۰ میلادی اپل موفق شد با تولید Apple-1 به موفقیت خوبی دست پیدا کند که در واقع بر همان اساس پایه‌های کنونی این سرویس نقش بست.
بلانکنبیکر به این موضوع اشاره می‌کند که در زمان عرضه‌ی اولین رایانهی شخصی از انجام این پروژه درآمد چندانی را به جیب نزده است. وی به این موضوع اشاره کرده که در آن زمان تصور چندانی از آینده‌ی فناوری نداشته و بر این تصور بوده که موقعیت دنیای فناوری حداکثر چیزی است که بشر می‌تواند به آن دست یابد.